Coraz częściej zarówno w Polsce, jak i na terenie całej Unii Europejskiej dokonuje się adaptacji już istniejących obiektów budowlanych do nowych funkcji mieszkalnych oraz nowatorskich wymogów rynkowych. Atrakcyjna lokalizacja nieruchomości to oczywiście duży plus, jednak może się ona wiązać z pewnymi ograniczeniami i problemami w zarządzaniu obiektem szczególnie, gdy jest on objęty ochroną konserwatora zabytków. Niedogodności mogą dotyczyć również montażu systemu klimatyzacji w tego typu nieruchomościach.
Ograniczenia formalne
Najbardziej cenne działki oraz stojące na nich obiekty budowlane (zazwyczaj kamienice) najczęściej znajdują się w ścisłych centrach aglomeracji miejskich lub na terenach atrakcyjnych pod względem krajobrazowym. Problemy adaptacyjne takich budynków do nowych warunków oraz trendów architektonicznych czy też funkcjonalnych pojawiają się w momencie, gdy są one wpisane na listę zabytków. Posiadanie zabytkowej nieruchomości znacznie ogranicza swobodę dysponowania nią oraz nakłada na właściciela takiej posesji konieczność wywiązania się z licznych obowiązków. Aby sprawdzić, czy konkretny budynek widnieje w rejestrze zabytków, należy zwrócić się w tej sprawie do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (WKZ), a także przejrzeć plan zagospodarowania przestrzennego.
Obiekt zabytkowy bez stabilnych warunków termicznych
Obecnie problem nieprawidłowo działających systemów wentylacji oraz klimatyzacji dotyczy coraz większej liczby obiektów budowlanych, w tym również bardzo wielu budynków zabytkowych, w których w wyniku wieloletniej eksploatacji oraz źle przeprowadzonych prac modernizacyjnych wentylacja czy też klimatyzacja po prostu nie istnieje. W tego rodzaju budynkach występują zazwyczaj duże trudności w utrzymaniu stabilnych warunków klimatycznych. Problemy pojawiają się również podczas podejmowania prób pogodzenia właściwych warunków termicznych dla użytkowników korzystających z pomieszczeń z wytycznymi odnoszącymi się do ochrony obiektów zabytkowych.
Skraplacz niemile widziany
W przypadku obiektów będących pod kuratelą konserwatora zabytków projektanci instalacji z sektora HVACR mają przeważnie nie lada problem z zaproponowaniem odpowiedniego dla takiej powierzchni systemu klimatyzacji, głównie ze względu na wszystkie obowiązujące ograniczenia oraz wymogi prawne. Utrudnienia dotyczą przede wszystkim instalacji jednostek zewnętrznych zarówno na elewacji, jak i na dachach tego typu budynków. Przeważnie konserwatorzy zabytków domagają się zachowania pierwotnej elewacji budynku, wydając całkowity zakaz instalowania na jej froncie jakichkolwiek szyldów reklamowych czy też urządzeń, w tym także urządzeń klimatyzacyjnych. W przypadku pomieszczeń wewnętrznych na ogół nie ma problemów z uzyskaniem zgody na przeprowadzenie zmian architektonicznych czy też instalację nowoczesnych urządzeń oraz systemów technicznych.
Procedura administracyjna odnośnie instalacji systemu klimatyzacji w budynkach objętych ochroną konserwatora zabytków, a także w obiektach spółdzielczych oraz wspólnotowych zaczyna się od wydania opinii i szczegółowych wytycznych do montażu jednostki zewnętrznej klimatyzacji (skraplacza) na elewacji budynku. Aby zamontować system klimatyzacji w budynku wpisanym do rejestru zabytków, należy najpierw uzyskać pozwolenie od wspólnoty mieszkaniowej lub spółdzielni, a dopiero później można złożyć wniosek o wydanie zgody na taki montaż do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (art. 3 pkt 7 Ustawy prawo budowlane). Pozytywna decyzja konserwatora zabytków odnośnie jednostki zewnętrznej klimatyzacji zazwyczaj jest wydawana wówczas, gdy skraplacz ma zostać docelowo zainstalowany w niewidocznych miejscach, podcieniach, na zakrytych balkonach, loggiach, na elewacjach bocznych lub od strony podwórza.
Paradoksy prawne
Do dziś w orzecznictwie sądowym w naszym kraju dominuje stanowisko, że instalacja klimatyzacji nie jest „normalnym” sposobem wykorzystania ściany zewnętrznej budynku, ponieważ może się to wiązać z jej uszkodzeniem oraz zniszczeniem elewacji, nieestetycznym wyglądem, a także zbyt dużym hałasem, który może przeszkadzać sąsiadom. Z kolei według orzecznictwa innej części sądów w Polsce, instalacja klimatyzacji jest nietypowym sposobem korzystania z elewacji tylko wtedy, gdy system obsługuje wyłącznie powierzchnię mieszkalną. A co jeśli chodzi o lokale użytkowe, tj. sklepy, biura czy restauracje, znajdujące się w obiekcie? Otóż w takich pomieszczeniach montaż klimatyzacji uznaje się już jako normalny sposób korzystania z elewacji, podobnie jak zawieszenie na niej szyldu reklamowego!
